جهت گیری ساختمان و میزان نور خانه | عوامل تأثیرگذار در نورگیر بودن خانه
در زمان خرید یا اجاره خانه به چه نکاتی توجه می‌کنید؟ نورگیر بودن خانه، نقشه ساختمان و جهت پنجره‌ها تأثیر زیادی در زیبایی و میزان روشنایی خانه دارد. درست است که نور لامپ تا حد زیادی نبود نور طبیعی در خانه را جبران می‌کند؛ اما کافی نبودن نور خورشید در فصول مختلف سال جدای از جنبه زیبایی، باعث می‌شود تا برای متعادل سازی دمای خانه نیاز به مصرف انرژی بالایی داشته باشیم.
اگر دقت کرده باشید ساختمان های جنوبی قیمت بالاتری نسبت به خانه‌های شمالی دارند. اما می‌دانید دلیل آن چیست؟ میزان نور و جهت تابش نور در ساختمان های جنوبی مناسب تر از شمالی است. کمبود نور در زمستان یا تابش شدید نور خورشید در تابستان باعث می‌شود تا برای تنظیم دمای خانه نیازمند وسایل گرمایش و سرمایش بیشتری باشیم.
میزان روشنایی خانه یکی از مهم‌ترین مواردی است که در زمان خرید خانه یا اجاره خانه با آن درگیر هستیم. از این رو در این مقاله از مجله گیلیم قصد داریم تا شما را بیشتر با عوامل تأثیرگذار در نورگیر بودن خانه آشنا کنیم.
1. جهت جغرافیایی ساختمان
از آنجایی که خورشید از شرق طلوع و از غرب غروب می‌کند، جهت گیری ساختمان تأثیر زیادی بر روی میزان نور خانه دارد. ما 4 جهت جغرافیایی متفاوت داریم؛ شمال، جنوب، شرق و غرب. برای آن که بهترین نورگیر را در طول فصول مختلف سال داشته باشیم، باید جهت پنجره‌ها و نورگیر خانه در موقعیت درستی باشند.
یعنی جدارهای نور گذر جنوبی در کوتاه‌ترین روز سال از 9 صبح تا 3 بعدازظهر در معرض تابش خورشید باشد. در بلندترین روز سال هم از 6 صبح تا 9 شب در معرض تابش نور خورشید باشد. اما کدام جهت ساختمان برای دریافت چنین نوری مناسب است؟ چگونه می‌توانیم جهت ساختمان را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص جهت ساختمان باید با جهت‌های جغرافیایی آشنا باشید. با استفاده از قطب نما یا حتی ماهیت ساختمان‌ها می‌توانید به راحتی جهت جغرافیایی ساختمان را تشخیص دهید.
جدارهای نور گذر به پنجره‌ها و نورگیرهای خانه گفته می‌شود.
ساختمان شمالی
اگر تصور کنیم که خانه شما در کوچه یا خیابان قرار گرفته باشد، یک طرف کوچه ساختمان‌های شمالی و طرف دیگر ساختمان جنوبی قرار گرفته است. ساختمان‌های شمالی به ساختمان‌هایی گفته می‌شود که با ورود از درب اصلی، وارد حیاط می‌شوید. پس از آن ساختمان اصلی و پارکینگ قرار گرفته است.
ساختمان جنوبی
ساختمان جنوبی دقیقاً برعکس ساختمان شمالی است. با ورود از درب اصلی، ابتدا ساختمان اصلی و سپس حیاط قرار گرفته است. ساختمان‌های جنوبی بهترین نورگیر را دارند. این ساختمان‌ها به نسبت ساختمان شمالی، قیمت بالاتری هم دارند.
نکته: البته در مواقعی به خاطر مساحت بالای زمین، ساختمان به دو کوچه راه دارد. یعنی ساختمان از یک طرف کوچه در جهت شمال و از کوچه دیگر در جهت جنوب واقع شده است. این خانه‌ها به اصطلاح دو نبش یا دو بر نام دارند.
ساختمان شرقی
اگر در راستای کوچه به گونه‌ای بایستید که رو به روی شما شمال باشد، خانه‌هایی که در سمت راست کوچه قرار دارند، ساختمان شرقی هستند. ساختمان‌های شرقی به دلیل تابش نور شدید خورشید در اواسط روز تا ظهر نور خوبی دارند. همین امر باعث می‌شود تا کنترل دما در این خانه‌ها سخت‌تر باشد.
ساختمان غربی
اگر رو به شمال بایستید، خانه‌هایی که در سمت چپ کوچه قرار گرفته‌اند، ساختمان غربی هستند. ساختمان‌های غربی به دلیل تابش نور ملایم خورشید دارای روشنایی و دمای هوای مطلوبی هستند. این خانه‌ها در هنگام عصر نور بهتری دارند.
2. موقعیت جغرافیایی کشور و فصل ها
عامل دیگری که در میزان نورگیری خانه و ساخت خانه‌ها تأثیرگذار است، موقعیت جغرافیایی کشور نسبت به خط استوا است. کشور ایران در نیمکره شمالی زمین قرار گرفته است. کشور چهار فصلی که در تابستان‌ها دارای روزهای بسیار طولانی و زمستان‌ها دارای شب های طولانی است. از این رو نوع ساخت خانه در ایران باید متناسب با این موضوع باشد.
3. اقلیم های متنوع
یکی از تکنیک‌های ساختمانی خاص که برای کم کردن هزینه گرمایش و سرمایش با استفاده از جریان‌های انرژی طبیعی صورت می گیرد، طراحی ساختمان با توجه به شرایط اقلیمی است. کشور ایران دارای چهار اقلیم مختلف گرم و خشک، معتدل و مرطوب، سرد و گرم و مرطوب است.
جهت گیری نور و تهویه خانه باید با توجه به شرایط اقلیمی حاکم در شهرها سنجیده شود. به طور مثال خانه‌هایی که در مناطق سردسیر ساخته می‌شوند، متراکم هستند. در این خانه‌ها باید از پنجره‌های دوجداره و کوچک‌تری در جهت نور خورشید استفاده شود.
همچنین، خانه‌های مناطق گرمسیر به خاطر تابش شدید آفتاب، دارای سایه‌بان هستند؛ تا میزان نور کمتری به سطح خانه تابیده شود. اما در هر دو این اقلیم‌ها نحوه نورپردازی و نورگیری خانه به شیوه خاصی است.
نوع اقلیم | ویژگی | موقعیت جغرافیایی | ساختار و نوع معماری متناسب با اقلیم |
معتدل و مرطوب | حداکثر دما 36 درجه، تابستان بدون بارندگی | سواحل دریای خزر |
|
گرم و مرطوب | رطوبت نسبی بالا (بیش از 80%)، بارندگی زیاد، دمای هوا بالا در بیشتر موارد | سواحل جنوب و خلیج فارس |
|
گرم و خشک | بارندگی اندک، دمای هوا زیاد، رطوبت ثابت و کم | فلات مرکزی ایران |
|
سرد | زمستان بسیار سرد، حداکثر دما 15 درجه، رطوبت بالا | کوهستان‌های غربی |
|
4. نورگیرها و پنجره‌ها
عامل دیگری که در میزان روشنایی خانه تأثیرگذار است، جدارهای نور گذر یا همان پنجره‌ها هستند. این روزها استفاده از پنجره‌های دوجداره در ساخت خانه الزامی شده‌اند. مزیت اصلی این پنجره‌ها جلوگیری از اتلاف انرژی است. پنجره‌های دوجداره هم همانند پنجره‌های معمولی دارای ابعاد و اندازه‌های مختلفی هستند.
ابعاد و حتی تعداد این نورگیرهای خانه در افزایش یا کاهش روشنایی خانه تأثیرگذار هستند. برای مثال در ویلاهای کوهستانی به خاطر عدم اتلاف انرژی نباید از پنجره‌های سراسری و بزرگ استفاده کنید. از طرفی جنس این پنجره و میزان مرغوبیت آن در جلوگیری از اتلاف انرژی تأثیرگذار هستند.
اگر می‌خواهید بیشتر با مزیت پنجره‌های دوجداره آشنا شوید، مطلب “همه چیز در مورد پنجره دوجداره” را بخوانید.
نکته: برخی واحدهای ساختمانی برای جلوگیری از دیده شدن محیط خانه از بیرون، از برچسب های دودی استفاده می کنند. این برچسب تا حد زیادی از نفوذ نور به داخل خانه جلوگیری می کند؛ در نتیجه فضای داخلی خانه تاریک می‌شود.
5. رنگ فضای داخلی و خارجی
رنگ فضای داخلی و خارجی ساختمان هم از دیگر عوامل تأثیرگذار در جذب نیروی خورشید است. هر چه رنگ‌ها تیره‌تر باشد (مثل مشکی یا طوسی) نور بیشتری را به سمت خود جذب می کند. هر چه رنگ‌ها روشن‌تر باشد (مثل سفید و تنالیته‌های روشن) نور خورشید را دفع می کند. این مسئله هم در گرما و هم در میزان روشنایی خانه تأثیرگذار است.
6. نقشه خانه
نقشه خانه یا ویلا هم تأثیر زیادی در میزان روشنایی خانه دارد. اگر فضاهایی که بیشترین استفاده را در طول روز دارید (مثل هال یا آشپزخانه) دارای پنجره و نورگیر باشد، بخش بزرگی از خانه شما روشن خواهد ماند.
- نور شمالی و تأثیرات آن در فضای داخلی خانه
فضاهایی مثل تی وی روم، اتاق کار یا کارگاه اگر رو به شمال باشند، نور پراکنده، بدون انعکاس و بدون سایه دریافت می کنند. برای گرفتن حداکثر نور مستقیم در این جهت می‌توانید از پنجره‌های بزرگ در جهت شمال استفاده کنید. فراموش نکنید که ویژگی نور شمالی سرد و پراکنده بودن آن است.
- نور شرقی و تأثیرات آن در فضای داخلی خانه:
نوری که از سمت شرق می تابد، نور آرام بخشی است. این نوع نور برای فضاهایی مثل اتاق خواب و آشپزخانه مناسب است.
- نور غربی و تأثیرات آن در فضای داخلی خانه:
نورگیری از غرب برای خانه‌ها در کشور ایران زیاد مناسب نیست. زمانی که در اواخر روز از شدت نور کاسته می‌شود، انعکاس نور همچنان وجود دارد. تابش نور غربی به خانه باعث ایجاد سایه‌ها و اشکال پراکنده در خانه می‌شود؛ به طوری که تشخیص لبه‌های این اشیا برایمان مشکل می‌شود. از این رو در زمان غروب آفتاب فضاهایی که در معرض این نور قرار می‌گیرند باید از آخرین نورهای عمودی خورشید حفظ شوند.
- نور جنوبی و تأثیرات آن در فضای داخلی خانه:
برای دریافت بهترین نور در طول روز، از پنجره‌های جنوبی استفاده کنید. نوری که از سمت جنوب می تابد برای فضاهایی مثل نشیمن و دیگر فضاهای پرکاربرد بسیار مناسب است. این نور دارای انعکاس و سایه است و در طراحی دکوراسیون داخلی خانه کاربرد فراوانی دارد.
7. طبقات ساختمانی و برج‌ها
در زمان‌های گذشته اکثر خانه‌ها ویلایی بودند و کمتر ساختمانی را می‌دیدیم که دارای چندین طبقه باشد. اما امروزه در هر گوشه و کناری از شهرها که نگاه کنیم، شاهد برج‌ها و ساختمان‌های چند طبقه هستیم. طبیعتاً هرچه واحد آپارتمانی شما در طبقه بالاتری قرار گرفته باشد، نورگیر و روشنایی بیشتری دارد.
در هنگام بازدید از خانه چگونه میزان روشنایی را بررسی کنیم؟
بخشی بزرگی از عوامل تأثیرگذار در روشنایی خانه مربوط به جهت گیری ساختمان است. اصولاً مشاورین املاک در زمان بازدید از خانه اطلاعاتی در مورد جهت گیری ساختمان به شما می‌دهند. با این وجود بهتر است در طول روز برای بازدید خانه مراجعه کنید.
در این زمان از صاحب خانه درخواست کنید تا لامپ‌ها و روشنایی مصنوعی خانه را خاموش کنند. سپس ببینید فضاهایی که بیشترین استفاده از آن را دارید (مثل هال یا آشپزخانه) دارای روشنایی خوبی است یا نه؟ از طرف دیگر نقشه خانه و محل قرارگیری پنجره‌ها هم به خوبی بررسی کنید.
نکات مهم در مورد نورگیر بودن خانه
- در فصول مختلف سال جهت خورشید تغییر می‌کند و نورگیری متفاوتی خواهید داشت.
- هزینه سرمایش و گرمایش در خانه‌های غربی و شرقی بیشتر است.
- بیشترین قیمت مربوط به خانه‌های جنوبی سپس شمالی، غربی و در آخر شرقی است.
- خانه‌های چند بر امکان داشتن نورگیر از جهت‌های مختلف را دارند. از این رو قیمت این نوع خانه‌ها بیشتر است.
- در شهرهای کوچک که تراکم ساختمان‌ها کمتر است، بیشتر ساختمان‌ها دارای نورگیر خوبی هستند.
در پایان ...
همان طور که مشاهده کردید عوامل مختلفی از جمله جهت گیری ساختمان، نوع اقلیم و شرایط آب و هوایی، جدارهای نور گذر، رنگ ساختمان، طبقه واحد آپارتمانی و … در میزان نور دریافتی خورشید تأثیرگذار هستند. مسئله‌ای که جدای از نورگیر بودن خانه، در میزان مصرف انرژی هم تأثیرگذار است. به نظر شما چه عوامل دیگری در نورگیر بودن خانه تأثیرگذار است؟