ملک مشاع چیست؟ آیا می توان املاک مشاع را خرید و فروش کرد؟ شرایط معامله ملک مشاع چگونه است؟
ملک مشاع به ملکی گفته میشود که دارای دو یا چند مالک است. در املاک مشاع، سهم مالکان مشخص نیست و همین امر باعث اختلافات زیادی در فروش ملک میشود. در اکثر پرونده های مربوط به املاک مشاع، اختلافات بین شرکا باعث شده تا مالکان درخواست فروش یا تقسیم ملک را داشته باشند.
از این رو اگر قصد خرید و فروش ملک مشاع را داشته باشید، باید تمام جوانب را بسنجید و با دقت کافی نسبت به انجام معامله اقدام کنید. در این مطلب از مجله گیلیم قصد داریم تا علاوه بر معرفی ملک مشاع، نحوه خرید و فروش این دسته از املاک را به طور کامل توضیح دهیم.
مشاع در معنای لغوی یعنی شراکت. ملک مشاع به ملکی گفته میشود که دو یا چند مالک دارد و مالکیت ملک برای همه یکسان است. یعنی ملک برای همه مشترک است و نمیتوان محدوده جغرافیایی خاصی برای هر مالک در نظر گرفت. مطابق قانون هر مالک برای دخل و تصرف در تمام اجزا ملک دارای حق و حقوق قانونی است.
در املاک مشاع، هر مالک میزان مشخصی سهم دارد؛ ولی از آنجا که محدوده خاصی برای سهم مالک در نظر گرفته نشده، میتواند در هر بخشی از ملک ادعای مالکیت داشته باشد. همین امر باعث شده تا اختلافات و مشکلات حقوقی بسیاری در املاک مشاع به وجود بیاید.
ملک مشاع چگونه فروخته می شود؟
املاک مشاع دو دسته هستند. دسته اول املاکی که غیر قابل تقسیم هستند و اصطلاحاً به آن ملک غیر قابل افراز میگویند. این نوع املاک به دلیل داشتن چندین مالک، دارای قیمتهای پایینتری به نسبت املاک قابل افراز هستند. دسته دوم املاکی که قابل تقسیم بین شرکا هستند و به آن ملک قابل افراز میگویند.
برای فروش ملک مشاع قابل افراز نیازی به حکم دادگاه و برگزاری مزایده وجود ندارد. یعنی هر یک از مالکین به تنهایی میتوانند ملک مشخص شده خودشان را به فروش برسانند. اما برای فروش ملک مشاع غیر قابل افراز، مالکان ملک باید به دادگاه مراجعه کنند. اداره ثبت و دادگاه از مراجعی هستند که میتوانند حکم قطعی فروش ملک را برای این دسته از املاک صادر کنند. اما اگر یکی از مالکین قصد فروش ملک مشاع را بدون رضایت شرکا خود داشته باشد چه اتفاقی میافتد؟
زمانی که یکی از مالکین درخواست فروش املاک مشاع را داشته باشد، باید درخواست خود را به دادگاه اعلام کند. در صورت رأی مثبت دادگاه مبنی بر فروش ملک، آن ملک به مزایده گذاشته میشود. در فروش مزایده ای ملک، کارشناس، ارزش پایهای از ملک تعیین میکند. در زمان مزایده متقاضیان رقم پیشنهادی خود را اعلام میکنند. بالاترین رقم پیشنهادی برنده مزایده خواهد شد و امکان خرید ملک را دارد. هر یک از شرکا ملک میتواند در زمان مزایده خودش ملک را خریداری کند.
نکته:
در صورتی که شرکا ملک در جلسه مزایده حضور نداشته باشند، خللی در انجام مزایده نخواهد داشت.
انواع تقسیم املاک مشاع
تقسیم به افراز
افرادی که دارای ملک مشترک باشند، میتوانند با مراجعه به دادگاه، درخواست افراز یا تقسیم ملک بدهند. مراجع قانونی با توجه به ملک، سهم هر مالک را تقسیم میکند.
تقسیم به رد
در این نوع تقسیم بندی ملک، لازم است برای متعادل سازی سهم هر مالک، وجه یا مالی به برخی از سهمها اضافه شود. در مواردی هم که امکان تقسیم بندی اموال مشاع وجود نداشته باشد، فروش مال مشاع توسط دادگاه انجام میشود.
تقسیم به تعدیل
در مواقعی که املاک مشاع از ارزش مالی متفاوتی برخوردار باشند، کارشناسان مبنای تقسیم بندی را بر روی مساحت ملک قرار نمیدهند؛ بلکه ارزش زمین نقش تأثیرگذاری در تقسیم بندی ملک مشاع خواهد داشت. در این نوع تقسیم بندی ممکن است سهم هر مالک از مالک دیگر کمتر یا بیشتر باشد.
مثال: فرض کنید یک ملک تجاری بزرگ قرار است بین 2 شریک تقسیم شود. بخش شمالی ملک بر خیابان است و از ارزش بسیار بالایی برخوردار است؛ اما بخش جنوبی ملک به خیابان دسترسی ندارد و ارزش پایین تری دارد. در این زمان کارشناس باید بر اساس ارزش ملک آن را تقسیم کند.
قوانین فروش ملک مشاع
برای فروش املاک مشاع رضایت تمام مالکین ضروری است.
اگر یکی از شرکا ملک مشاع به سن قانونی نرسیده باشد، برای فروش ملک باید به دادگاه مراجعه شود.
زمانی که مالکان در مورد فروش ملک مشاع دچار مشکل شوند، باید ملک از حالت مشاع خارج شده و سهم هر مالک مشخص شود.
در صورتی که امکان توافق برای فروش املاک مشاع وجود نداشته باشد، هر یک از شرکا میتوانند با مراجعه به دادگاه درخواست فروش ملک را داشته باشند.
در صورت حکم فروش ملک غیر قابل افراز، کارشناسی از طرف دادگاه روی ملک مشخص شده قیمت گذاری میکند. پس از برگزاری مزایده، تمام پول معامله به حساب صندوق دادگستری واریز میشود. پس از آن هر یک از شرکا میتوانند سهم خود را دریافت کنند.
ملک مشاع به ملکی گفته میشود که مالکان آن بیش از دو نفر باشند. در اصطلاح حقوقی به این شرایط، اشاعه میگویند. در ملک مشاع شرکا نسبت به تمام ملک حق دخل و تصرف دارند.
بله، برای ملک ورثهای هم همانند ملک مشاع در صورتی که دارای چندین مالک باشد، امکان تقاضای فروش ملک را دارد. برای این کار باید اظهارنامه خود را به دادگاه ارائه دهید.
اگر ملک مشاع دارای سابقه ثبتی در دفاتر اسناد رسمی را داشته باشد، باید با مراجعه به اداره ثبت درخواست افراز ملک بدهید. در غیر این صورت باید به دادگاه مراجعه کنید و درخواست خود را اعلام کنید.
در پایان ...
همان طور که پیش تر خواندیم ملک مشاع در اصطلاح حقوقی به معنای اشاعه و در اصطلاح لغوی به معنای شراکت است. زمانی که تعداد شرکا ملک دو یا بیش از دو نفر باشد، به آن ملک مشاع یا مشارکتی میگویند. در اکثر مواقع بین شرکا ملک مشاع اختلافاتی به وجود میآید که مجبور به تقسیم یا فروش ملک میشوند. از آنجایی که مراحل قانونی فروش ملک مشاع دردسرهایی دارد، بسیاری از افراد با فهمیدن این موضوع از خرید ملک صرف نظر میکنند.